La Diablada to jedno z najbardziej intrygujących i barwnych świąt w Ameryce Południowej, obchodzone głównie w Boliwii, Peru, Ekwadorze i Chile. Jego korzenie sięgają czasów kolonialnych, kiedy to misjonarze hiszpańscy, próbując nawrócić rdzenne ludy andyjskie na chrześcijaństwo, zmuszeni byli łączyć elementy lokalnych wierzeń z nową religią. W efekcie powstało wyjątkowe święto obchodzone corocznie od 1 do 6 stycznia, które jest zarówno hołdem dla dawnych bóstw, jak i chrześcijańską celebracją zwycięstwa dobra nad złem. Czy słyszeliście kiedyś o La Diabladzie?
Źródło fotografii: voyages-equateur.com.
Początki La Diablady wiążą się z hiszpańską kolonizacją Ameryki Południowej w XVI wieku. Hiszpańscy misjonarze, chcąc zastąpić lokalne rytuały i wierzenia chrześcijaństwem, musieli uwzględnić silne zakorzenienie tych praktyk w kulturze andyjskiej. Jednym z takich rytuałów było oddawanie czci bóstwu Tio – demonicznej postaci związanej z górnictwem i bogactwami mineralnymi Andów, szczególnie w regionie Potosí w Boliwii. Górnicy wierzyli, że Tio kontroluje zasoby podziemne i że muszą go usatysfakcjonować, by móc bezpiecznie wydobywać srebro i inne surowce. Chrześcijańscy misjonarze, z kolei widząc niemożność wyplenienia tych wierzeń, postanowili je zaakceptować i przekształcić tak, aby pasowały to wyznawanej przez nich religii. Wprowadzili do ceremonii postać Archanioła Michała, który w chrześcijańskiej tradycji jest obrońcą wiary i pogromcą diabła. Tak narodziła się La Diablada – taniec diabłów, gdzie demoniczne postacie (diabły) są pokonywane przez Archanioła Michała, symbolizującego triumf dobra nad złem.
Źródło fotografii: aldianews.com.
Warto zauważyć, że La Diablada jest przede wszystkim alegorią walki między dobrem a złem, gdzie dobro, reprezentowane właśnie przez Archanioła Michała, triumfuje nad siłami ciemności. Diabły, które początkowo były lokalnymi bóstwami, zostały zmienione w symboliczne postacie reprezentujące grzechy, zło i wszystko to, co według religii chrześcijańskiej uznawane jest za nieczyste. W ten sposób chrześcijaństwo zostało wplecione w andyjską mitologię, tworząc unikalną hybrydę religijną, która przetrwała do dziś. Centralnym, a jednocześnie najważniejszym elementem La Diablady, jest pełen symboliki taniec. Tancerze, przebrani za diabły, noszą bogato zdobione maski i stroje, które przedstawiają mityczne potwory i demony. Archanioł Michał, ubrany w zbroję, walczy z nimi przy pomocy miecza i krzyża. Każdy ruch tancerzy ma znaczenie i odnosi się do różnych aspektów walki duchowej.
Boliwijska La Diablada zyskała popularność także w sąsiednich krajach, takich jak Ekwador, Peru i Chile, gdzie jest obchodzona co roku z równą pompą. W Boliwii najważniejszą wersją tego święta jest Diablada de Oruro, która została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO w 2001 roku. Festiwal w Oruro jest jednym z największych i najbardziej widowiskowych wydarzeń tego typu, przyciągającym każdego roku tysiące turystów.
Interesujące jest również to, że La Diablada, mimo chrześcijańskiego kontekstu, zachowała wiele elementów prekolumbijskich. Na przykład maski diabłów często zawierają symbole związane z kultem Pachamamy, andyjskiej bogini ziemi. W ten sposób, choć święto zyskało chrześcijańską narrację, nadal oddaje hołd dawnym wierzeniom i bóstwom.
Źródło fotografii: domiruthperutravel.com.
Dziś La Diablada jest nie tylko religijnym świętem, ale także ważnym wydarzeniem kulturalnym. W miastach takich jak Oruro w Boliwii, odbywają się parady, podczas których tancerze w fantazyjnych strojach przemierzają ulice, prezentując skomplikowane układy taneczne. Festiwal jest również okazją do spotkań rodzinnych oraz wspólnego świętowania.
Autorka artykułu: Paulina Eryka Masa
Źródła:
1. Fotografia otwierająca artykuł: pl.freepik.com.
2. Diablada [na:] wikipedia.es (dostęp: 26.08.2024).
3. El origen de la Diablada: una misteriosa danza que une al altiplano, 2022 [na:] infobae.com (dostęp: 26.08.2024).
4. La diablada: historia, significado y vestimenta [na:] montescojeans.com.ar (dostęp: 26.08.2024).
5. 4 datos de la diablada puneña, una importante danza de los Andes peruanos, 2022 [na:] peru.travel (dostęp: 26.08.2024).