Czy jest coś bardziej hiszpańskiego niż gorąca krew, dźwięk kastanietów i historia miłości, która spala się w płomieniach namiętności? „Carmen” Georges’a Bizeta to jedna z najsłynniejszych oper na świecie, która przenosi nas w sam środek rozpalonej słońcem Andaluzji, gdzie dźwięki gitar i zapach kwiatów pomarańczy mieszają się z dramatem i nieokiełznaną wolnością. To nie tylko opowieść o miłości i zazdrości, ale przede wszystkim portret Hiszpanii – pełnej kontrastów, pasji i niepokornej energii. Dlaczego właśnie „Carmen” stała się ikoną hiszpańskiego ducha, choć stworzył ją francuski kompozytor? Jak to możliwe, że historia pewnej Cyganki, jej uwodzicielskiego tańca i tragicznego finału wciąż elektryzuje publiczność na całym świecie? Usłyszmy dźwięki kastanietów, poczujmy zapach areny walk byków i wyruszmy w podróż przez melodie, które biją rytmem serca Sewilli. Witajcie w świecie „Carmen” – opowieści, która od ponad 150 lat porusza serca i wyobraźnię każdego, kto choć raz ją usłyszy.
Historia powstania
„Carmen” to jedna z najbardziej rozpoznawalnych oper na świecie, skomponowana przez francuskiego kompozytora Georges’a Bizeta do libretta autorstwa Henriego Meilhaca i Ludovica Halévy’ego. Jej premiera odbyła się 3 marca 1875 roku w paryskiej Opéra-Comique. Libretto oparte jest na noweli Prospera Mérimée, która opowiada historię tragicznej miłości żołnierza Don José i cyganki Carmen. Choć dziś „Carmen” jest uznawana za arcydzieło, jej debiut nie spotkał się z entuzjazmem publiczności. Paryscy widzowie byli zszokowani swobodnym stylem życia głównej bohaterki, a tragiczne zakończenie opery odbiegało od konwencji dzieł wystawianych w tamtym czasie w Opéra-Comique, gdzie tradycyjnie prezentowano lekkie i humorystyczne spektakle.
Fabuła
Akcja opery rozgrywa się w hiszpańskiej Sewilli, gdzie poznajemy Carmen – uwodzicielską Cygankę pracującą w fabryce cygar. Jest ona symbolem wolności i namiętności, co przyciąga wielu mężczyzn i jednocześnie, jak nie trudno się domyślić, stanowi źródło jej zguby. W pierwszym akcie Carmen uwodzi Don José, młodego żołnierza, który początkowo stara się opierać jej urokowi. Kiedy Carmen wdaje się w bójkę w fabryce, Don José zostaje wyznaczony do jej aresztowania, jednak pod wpływem jej czaru pozwala jej uciec. Drugi akt z kolei przenosi widzów do tawerny, gdzie Carmen flirtuje z toreadorem Escamillem, budząc zazdrość Don José. Pod jej wpływem Don José porzuca swoje dotychczasowe życie, dołącza do bandy przemytników i oddaje się Carmen.
W trzecim akcie relacja między Carmen a Don José zaczyna się psuć. Carmen, znudzona obsesyjną miłością Don José, zwraca swoje uczucia ku Escamillowi. W finałowym akcie, podczas walki byków, Don José, zaślepiony zazdrością, zabija Carmen, która do końca pozostaje wierna swojej wolności i odmawia podporządkowania się jego żądaniom. Jednym z największych atutów „Carmen” jest muzyka, która łączy w sobie elementy francuskiego romantyzmu z wpływami hiszpańskimi. Bizet mistrzowsko wplótł w swoją kompozycję melodie inspirowane folklorem Andaluzji, tworząc wyjątkowy nastrój, który wciąga słuchacza w świat namiętności i dramatu.
Jedna z najbardziej fascynujących postaci w historii opery
Carmen to postać pełna sprzeczności – jest zarazem uwodzicielska i nieuchwytna, dzika i niezależna, co czyni ją jedną z najbardziej fascynujących postaci kobiecych w operze. Jej postawa wobec życia i miłości łamie stereotypy XIX-wiecznego ideału kobiety. Carmen nie pozwala się ograniczać, odrzuca konwenanse i wybiera życie na własnych zasadach, nawet jeśli prowadzi to do tragicznego końca. Warto podkreślić, że po śmierci Bizeta, która nastąpiła zaledwie kilka miesięcy po premierze opery, „Carmen” zaczęła zdobywać uznanie na całym świecie. Dziś jest jednym z najczęściej wystawianych dzieł operowych, a jej bohaterowie i melodie są powszechnie rozpoznawalne, nawet przez osoby niezwiązane z operą. „Carmen” inspirowała także twórców innych dziedzin sztuki. Na jej podstawie powstały filmy, balety, adaptacje teatralne, a nawet musicale. Przykładem jest film „Carmen” Carlosa Saury, który łączy elementy opery z flamenco, czy balet Maurice’a Béjarta.
Autorka artykułu: Paulina Eryka Masa
Źródła:
1. Fotografia otwierająca artykuł: opera.bydgoszcz.pl.
2. Carmen (opera) [na:] wikipedia.pl (dostęp: 03.12.2024).
3. Carmen (ópera) [na:] wikipedia.org (dostęp: 03.12.2024).
4. Carmen, opera de Bizet [na:] lesarts.com (dostęp: 03.12.2024).