Pytając wpatrującego się na nas ciekawskiego ¿tengo monos en la cara? zadajemy mu dosłownie pytanie: czy mam małpy na twarzy? Ta nieskrywająca irytacji reakcja na mało subtelnego gapia prawdopodobnie ma jednak mało wspólnego z małpami.
Drobna modyfikacja w pisowni sprawiła, że dawne momo (‘gest, postawa lub kpina wykonywane regularnie w celu rozbawienia w zabawach, skeczach i tańcach’) zmieniło się w mono (‘małpa’). To słowo z kolei pochodzi bezpośrednio od greckiego boga Momosa, który uosabiał sarkazm, żart, drwinę i nieuzasadnioną krytykę. Dla innych bogów olimpijskich był tak nieznośny, że wygnano go z Olimpu. Najprawdopodobniej zmiana w wyrażeniu miała je uprościć na potrzeby mało zaznajomionego z grecką mitologią użytkownika języka.
Zatem gdy pytamy o małpy na twarzy, chodzi w rzeczywistości o pytanie: czy robię jakieś zabawne miny, że mi się tak przypatrujesz?
Źródła:
Internetowy słownik Real Academia Española (pod hasłem “momo”): dle.rae.es (dostęp: 26.04.2020).
López A., ¿Sabías que la expresión ‘tener monos en la cara’ no tiene nada que ver con los primates?, 2012 [na:] blogs.20minutos.es (dostęp: 26.04.2020).
Wilson P., Szkolny przewodnik po mitologii, Warszawa 2006, s. 202.