Kilka słów o Mariachi

Pewnie każdemu, kto kiedykolwiek zetknął się z kulturą meksykańską, obiło się o uszy tajemnicze słowo Mariachi. Mariachi to nic innego jak muzyka oraz styl charakterystyczny dla Meksyku, a także niepodważalny symbol tego kraju, który odgrywa ogromną rolę w życiu każdego Meksykanina. To właśnie oni grają na najważniejszych meksykańskich wydarzeniach – od chrztów po pogrzeby.

Niektórzy nawet przed śmiercią poza testamentem sporządzają listę utworów, które chcieliby by zagrano na ich pożegnaniu. Kiedy dziewczyna kończy 15 lat i symbolicznie staje się kobietą wyprawiana zostaje dla niej fiesta nosząca nazwę Quinceañera (odpowiednik polskiej osiemnastki). Wtedy to właśnie mariachi okazują się być największym prezentem wieczoru, bowiem to oni po raz pierwszy grają tylko i wyłącznie dla niej. Mężczyzna, który chce zaimponować kobiecie, przyjdzie do niej z bukietem kwiatów i z akompaniamentem… mariachi. Mariachi towarzyszą Meksykanom we wszystkich ważnych momentach ich życia. Kim więc oni tak właściwie są? Poznajcie historię tego wyjątkowego fenomenu, który w 2011 roku został wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Tradycyjny zespół muzyczny na XIII Zjeździe Mariachi w Guadalajarze w Meksyku w 2006 roku.
Autor fotografii: Gerardo Gonzales [na:] commons.wikimedia.org.

Co oznacza Mariachi?

Mariachi, podobnie jak flamenco, odnosi się nie tylko do muzyki, ale również do całej gamy ekspresji, sposobu ubioru, tańca oraz śpiewu. Jedna z teorii głosi, że korzeni słowa mariachi należy doszukiwać się w… języku francuskim. A to wszystko za sprawą Interwencji Francuskiej w Meksyku, która miała miejsce w 1860 roku i w której wyniku język hiszpański zaczął mieszać się z językiem francuskim, w którym słowo mariage oznacza małżeństwo i miało rzekomo odnosić się do muzyki granej na weselach. Jednak ze znalezionych dokumentów jasno wynika, że słowo mariachi było w użytku już przed 1860 rokiem, a jego korzeni należy doszukiwać się raczej w języku rdzennych mieszkańców Ameryki. Jedna z teorii głosi, że słowo mariachi odnosi się do imienia i pierwszej litery nazwiska domniemanej autorki tekstów Maríi H (czyt. María Hache). Inna, że słowo to niegdyś oznaczało gatunek drewna. Geneza słowa wciąż pozostaje więc kwestią sporną.

21 stycznia każdego roku świętujemy oficjalny Dzień Mariachi, podczas którego liczne zespoły prezentują swoje umiejętności.
Źródło fotografii: nationaltoday.com.

Skąd wzięli się Mariachi?

Hiszpanie wraz z przybyciem na ziemię Indian przywieźli ze sobą nie tylko wiele instrumentów takich jak gitara czy flet, ale również ideę grupy muzycznej. Rdzenni mieszkańcy powoli zaczęli zastępować instrumenty, których używali dotychczas (bębny, grzechotki, muszle) tymi przywiezionymi przez Hiszpanów rozwijając jednocześnie nowy rodzaj muzyki. Zaczęli dostosowywać je do swoich potrzeb i nowych fascynacji tworząc przy tym nowe dźwięki. Tak właśnie powstały pierwsze zespoły mariachi.

Nieodłącznym elementem zespołu Mariachi jest oczywiście gitara oraz tradycyjne kapelusze znane jako sombreros mexicanos.
Źródło fotografii: hispanico.pl.

Jak wygląda typowa orkiestra Mariachi?

Często bycie mariachi jest dziedziczone z pokolenia na pokolenie. Większość zespołu wciąż stanowią mężczyźni, choć nie wyklucza on udziału kobiet, których z roku na rok przybywa. Typowy mariachi zna od kilkuset do około tysiąca piosenek. Tradycyjna orkiestra tzw. mariachi tradicional składa się z instrumentów strunowych (skrzypce, gitary, harfy) i liczy od trzech do dwunastu członków. Obecnie można także spotkać zespoły, w których gra się także na różnego rodzaju fletach, trąbkach, akordeonach czy saksofonach. Rzadko kiedy jednak używa się instrumentów perkusyjnych czy elektrycznych. Muzycy grają i donośnym głosem śpiewają muzykę spacerując przy tym powolnym krokiem.

Tradycyjni muzycy Mariachi są ubrani bardzo elegancko ale nie zapominają o regionalnych elementach meksykańskiego stroju.
Źródło fotografii: r.pl.

A co z ubiorem?

Typowy strój mariachi wywodzi się od strojów XVIII-wiecznych osób zatrudnionych w bogatych hacjendach. Członkowie orkiestry mimo, że wywodzą się zazwyczaj z niższej klasy społecznej, prezentują się nienagannie, a wręcz na bogato. Dawniej, osoby, które ich wynajmowały oczekiwały, że będą oni prezentować się tak, by pasować do ich wystawnego życia. Na tradycyjny czarno-biały ubiór składają się więc eleganckie spodnie, biała koszula oraz żakiet z naszytymi charakterystycznymi białymi lub srebrnymi zdobieniami w postaci haftów. Nie może zabraknąć też równie bogato zdobionego kapelusza z dużym rondem (hiszp. sombrero). Obecnie, wiele zespołów przełamuje ten schemat wybierając bardziej kolorowe i nowoczesne wersje ubioru.

W zespołach mariachi coraz częściej można zobaczyć kobiety zarówno w roli wokalistek jak i skrzypaczek.
Kadr z festiwalu Mariachi Herencia de México - Millennium Stage z 2017 roku [na:]
youtube.com.

O czym śpiewają Mariachi?

Wachlarz tematyczny piosenek mariachi jest naprawdę szeroki. Często podejmują oni tematy sercowe takie jak namiętność, stan zakochania i rozczarowania nim, zdrada czy miłość aż po grób. Nie brakuje też piosenek o charakterze bardziej podniosłym tj. patriotycznych czy politycznych. Mariachi śpiewają o wszystkim tym, co bliskie człowiekowi i jego codzienności.

Co ciekawe…

Podczas 16. Międzynarodowego Spotkania Mariachi i Charrerii został pobity rekord Guinnesa. To właśnie wtedy wystąpiła najliczniejsza orkiestra mariachi, w której skład wchodziło aż 549 muzyków. Grali oni wspólnie przez 10 minut i 50 sekund! Sama impreza okazała się niebywałym sukcesem, a obecnie organizowana jest corocznie na przełomie sierpnia i września ściągając do siebie fanów mariachi z całego świata.

Autorka tekstu: Paulina Eryka Masa

Źródła:

1. Fotografia otwierająca artykuł: kadr z teledysku grupy Mariachi Vargas de Tecalitlán w piosence El Son De La Negra . [na:] youtube.com.

2. Mariachi – historia i pochodzenie [na:] https://hispanico.pl/mariachi/ (dostęp: 14.01.2024).

3. Skąd pochodzą Mariachi? [na:] https://www.polskieradio.pl/18/4383/Artykul/2797283,Skad-pochodza-mariachi (dostęp: 14.01.2024).

4. Mariachi i muzyka meksykańska [na:] https://r.pl/blog/mariachi-i-muzyka-meksykanska#narodziny-zjawiska-czyli-jak-to-si%C4%99-zacz%C4%99%C5%82o (dostęp: 14.01.2024).

5. Mariachi – część meksykańskiej kultury [na:] https://lubiehiszpanie.pl/mariachi-czesc-meksykanskiej-kultury (dostęp: 14.01.2024)