Mieć muchę za uchem (hiszp. tener la mosca detrás de la oreja) to podejrzewać coś, być w stanie pełnej gotowości do działania. Wbrew przewidywaniom żadna mucha nie zdradza nikomu do ucha tajemnic, które mogłyby komuś dać powody do takiej podejrzliwości.
Mosca to w tym przypadku rodzaj zapałki służącej do odpalania arkebuza (broń strzelecka zaopatrzona w zamek lontowy) a później muszkietu. Takiej broni używali hiszpańscy konkwistadorzy na początku XVI wieku. Jeśli arkebuzer podejrzewał niebezpieczeństwo, trzymał zapałkę zawsze w pogotowiu, czyli za uchem, gdzie w każdej chwili była dostępna.
Źródło: García-Page M., Las apariencian engañan. Notas sobre el léxico fraseológico [w:] Lexicografía y enseñanza de la lengua española, Moya Corral J. A., Sosiński M. (red.), Granada 2006, s. 61-62.