Płacić kaczce (hiszp. pagar el pato) to być wrobionym w coś, być skazanym na straty pomimo braku przewinienia. Czemu jest winna niepozorna kaczka?
XVI- i XVII-wieczna Hiszpania nie była miejscem szczególnie otwartym na przedstawicieli obcych wyznań. Powszechna była ówcześnie obsesja na punkcie czystości krwi i niektórzy jej zwolennicy byli gotowi zapacić wysokie sumy za certyfikaty potwierdzające, że nie mają żadnych przodków żydowskiego lub muzułmańskiego pochodzenia. Żydzi często byli obiektem kpin, obarczano ich też odpowiedzialnością za niepopełnione występki. Hiszpańscy Żydzi szukali więc pocieszenia w swojej wierze, twierdząc na przekór prześladowcom, że mają pakt z Bogiem. Chrześcijanie chętnie kpili z judaizmu i grozili jego wyznawcom, że drogo za ten pakt zapłacą. Odbywało się to przez narzucone na społeczność żydowską podatki oraz niszczenie mienia. Język ma tendencje do uproszczeń, w tym również fonetycznych, zatem groźba “aquí pagaréis el pacto” (‘tu zapłacicie za pakt’) zmieniła się z czasem w “aquí pagaréis el pato” (‘tu zapłacicie kaczce’). Zniknięcie jednej litery spowodowało, że wyrażenie wydaje się nie mieć już dziś wydźwięku religijnego, a całą winę na siebie przyjęła Bogu winna kaczka.
Źródła:
García M., El origen de los dichos: Pagar el pato, 2014 [na:] yorokobu.es (dostęp: 26.04.2020).
Iribarren, J. M., El porqué de los dichos, dz. cyt., pág. 25.