Hiszpański jest jednym z najczęściej używanych języków na świecie, ale co ciekawe, nie wszędzie brzmi on tak samo! Chociaż możemy mówić o “języku hiszpańskim”, w rzeczywistości istnieje wiele jego odmian i dialektów, które nadają mu różnorodność i bogactwo. Każdy region, zarówno w Hiszpanii, jak i w Ameryce Łacińskiej, wnosi do języka swój własny styl, akcent, a nawet słownictwo, co sprawia, że hiszpański jest tak fascynujący!
Dialekty w Hiszpanii
W samej Hiszpanii możemy wyróżnić kilka odmian hiszpańskiego, które różnią się od siebie wymową i leksyką. Oficjalną wersją języka hiszpańskiego jest kastylijski (hiszp. castellano), którą można usłyszeć w Madrycie i okolicach. Kastylijski charakteryzuje się specyficzną sepleniącą wymową „c” (przed „e” i „i”) oraz „z”, które wymawiane są jako szczelinowe /th/ (podobnie jak w angielskim w słowie „think”) zamiast „s” (np. w słowie „gracias”). W regionie Andaluzji z kolei posługiwać się będziemy „andaluz” czyli dialektem andaluzyjskim. To chyba sprawiająca największą trudność uczącym się odmiana języka hiszpańskiego. Charakterystyczne dla tego dialektu jest częste zmiękczanie końcowych „s” i „r”, a także tendencyjne opuszczanie niektórych spółgłosek, co sprawia, że mowa w Andaluzji jest znacznie szybsza i “bardziej śpiewna”. Nic dziwnego, to właśnie stamtąd pochodzą rytmy flamenco!
Źródło fotografii: freepik.com.
Na Wyspach Kanaryjskich również odnajdziemy szczególną odmianę języka hiszpańskiego tzw. canario. Dialekt ten ma sporo cech wspólnych z hiszpańskim z Ameryki Łacińskiej. A to za sprawą historycznych kontaktów pomiędzy wyspami a Nowym Światem. Canario cechuje się łagodniejszymi dźwiękami, jak również bardziej swobodnym używaniem „s” i „z”. Murciano to z kolei dialekt z regionu Murcji, na południowym wschodzie Hiszpanii, który łączy cechy andaluzyjskiego i kastylijskiego, z dodatkiem lokalnych odmienności, a historycznymi dialektami mającymi ograniczony zasięg, ale wciąż jednak będącymi w użyciu w niektórych częściach Hiszpanii będą leonés i aragonés często nazywany parla baturra czyli dialektem chłopskim.
Warianty w Ameryce Łacińskiej
W Ameryce Łacińskiej również nie brak odmian języka hiszpańskiego. Tak zwany español rioplatense to hiszpański używany w Argentynie, Urugwaju i Paragwaju. Dialekt ten jest wyjątkowy ze względu na charakterystyczną wymowę /ll/ oraz /y/ przypominającą polskie /dź/. Ponadto, zamiast używać formy zaimka „tú” (ty), często stosuje się „vos”, co znane jest jako „voseo”. Używany na Kubie, na Dominikanie i w Puerto Rico, a także w niektórych rejonach wybrzeża Wenezueli i Kolumbii español caribeño charakteryzuje się przede wszystkim szybkim tempem mowy oraz skłonnością do opuszczania końcowych spółgłosek, takich jak /s/. Zupełnie inaczej będzie w przypadku español andino używanego w krajach takich jak Peru, Boliwia, Ekwador i Kolumbia. Charakteryzuje się on bardziej formalnym stylem, z wyraźnym zachowaniem końcowych spółgłosek, co odróżnia go od bardziej “zmiękczonych” odmian z wybrzeża karaibskiego.
Źródło fotografii: freepik.com.
Warto również zaznaczyć, że i Meksyk, jako największy kraj hiszpańskojęzyczny, ma swój własny unikalny dialekt tzw. mexicano, który jest bogaty w lokalne słownictwo, zwłaszcza pochodzące z języków rdzennych, takich jak nahuatl. Meksykański hiszpański jest wyraźny i często uważany za najbardziej zrozumiały spośród latynoamerykańskich odmian. Również Chile nie stroni od własnej interpretacji języka hiszpańskiego. Español chileno znany jest z tego, że czasami może być trudniejszy do zrozumienia dla innych hiszpańskojęzycznych osób. Jest to wynikiem szybkiej wymowy oraz lokalnych idiomów i skrótów.
Różnice leksykalne
Poza różnicami w wymowie, warto zwrócić uwagę również na to, że dialekty języka hiszpańskiego różnią się także słownictwem. Na przykład słowo coche to samochód w Hiszpanii, ale w Ameryce Łacińskiej bardziej popularnym słowem będzie carro. W Hiszpanii zumo to sok, ale w Ameryce Łacińskiej używa się słowa jugo. Innym przykładem jest słowo ordenador, które w Hiszpanii oznacza komputer, a w Ameryce Łacińskiej mówi się na niego computadora. Inaczej będzie się również nazywał autobus. W Hiszpanii to autobús, jednak w Meksyku powiemy na niego guagua.
Wpływy lokalnych języków
Co ciekawe, w wielu regionach Hiszpanii i Ameryki Łacińskiej hiszpański współistnieje z językami rdzennymi. W Hiszpanii są to m.in. kataloński, baskijski i galisyjski, a w Ameryce Łacińskiej możemy usłyszeć wpływy języków takich jak quechua, guarani, mapudungun czy nahuatl. Te języki wniosły sporo słownictwa i niektóre konstrukcje gramatyczne do lokalnych dialektów hiszpańskiego.
Autorka artykułu: Paulina Eryka Masa
Źródła:
1. Źródło fotografii otwierającej artykuł: pl.freepik.com.
2. Małojło P., Dialekty hiszpańskiego, 2020 [na:] idiomatyczny.com (dostęp: 09.09.2024).
3. Różnorodność dialektów języka hiszpańskiego [na:] mak.krakow.pl (dostęp: 09.09.2024).
4. Dialekt rioplatense [na:] wikipedia.pl (dostęp: 09.09.2024).
5. Języki i dialekty Hiszpanii [na:] hiszpański.ang.pl (dostęp: 09.09.2024).
6. Dialekty języka hiszpańskiego, cz. II Español americano [na:] pal-caribe.com (dostęp: 09.09.2024).