Grupy ubranych na kolorowo nazarenos w kapturach, naga diablica czy Taniec Śmierci? Która z tych hiszpańskich tradycji najbardziej dziwi Polaków?
W Hiszpanii podczas Wielkanocy od wieków mieszają się religijność, tradycja i sztuka. Przez osiem dni, od Niedzieli Palmowej aż do Niedzieli Zmartwychwstania, na ulicach wszystkich miast i miasteczek Hiszpanii odbywają się procesje (hiszp. procesiones): uroczyste parady, w których setki bractw (hiszp. hermandades) i mieszkańców chodzą ulicami niosąc obrazy religijne, zwane pasos, w rytm bębnów i muzyki religijnej. Tak zwani costaleros wnoszą na swoje barki obrazy związane z męką i śmiercią Jezusa z Nazaretu. Wielkanoc w Hiszpanii jest jednym z najbardziej znanych świąt na świecie, które nie tylko obchodzone jest przez Hiszpanów, ale co roku przyciąga również dużą liczbę turystów z całego świata.
Źródło fotografii: 970universal.com.
Co region to obyczaj
W każdym obszarze Hiszpanii procesje z okazji Semana Santa są jedyne w swoim rodzaju. Jedną z najpopularniejszych procesji jest La Borriquita, której nazwa pochodzi od hiszpańskiego słowa oślica, gdyż na tym zwierzęciu Jezus wjechał do Jerozolimy.
Niektóre tradycje mogą wydawać się nam dość ekstremalne. Na przykład w wielu częściach Hiszpanii występuje zwyczaj biczowania. Najbardziej popularne są te mające miejsce w Wielki Czwartek i w Wielki Piątek w San Vicente de la Sonsierra w La Rioja. W procesji biorą udział tak zwani picaos, czyli pokutnicy (mogą być to tylko mężczyźni), którzy idą bez obuwia i są ubrani w białe szaty. Pokutnicy biczują swoje plecy do momentu, aż skóra stanie się fioletowa.
W stolicy Andaluzji, Sewilli, procesję otwiera bogato zdobiony krzyż Cruz de guía niesiony przez dwóch braci z bractwa, którzy również trzymają pochodnie. Osoby uczestniczące w procesji poruszają się w takt pieśni żałobnych, a monotonne dźwięki muzyki czasami urozmaicają krótkie, improwizowane saetas, czyli żarliwe hymny w stylu flamenco, opiewające Mękę Pańską oraz smutek Matki Boskiej.
Procesje w Valladolid oraz Nawarze przebiegają w ciszy, a przewodzą nimi członkowie bractwa ubrani w długie sutanny z kapturami, tuż za nimi idą mieszkańcy przebrani w zbroje rycerskie lub stroje żołnierzy.
W mieście Valcarlos położonym na północy Hiszpanii, Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego świętuje się skocznymi, radosnymi tańcami zwanymi bolantes.
W Alicante, podczas procesji, dzieci dostają od rodziców czy dziadków małe palmy przyozdobione różnego rodzaju słodyczami: żelkami, cukierkami, czekoladowymi jajkami, zazwyczaj zjadanymi jeszcze podczas procesji. W wielu miejscowościach organizowane są takie procesje z palmami, jednakże w niedzielę palmową do kościoła zabiera się prawdziwe liście palm. Nie są one zielone jak w Polsce tylko białe, a jest to specjalna odmiana hodowana właśnie w prowincji Alicante, na południu Hiszpanii.
Naga diablica na procesji
Jedną z najbardziej nietypowych platform noszonych w czasie procesji Wielkiego Tygodnia może poszczycić się miasto Orihuela w prowincji Alicante. La Diablesa to figura nagiej diablicy o obwisłych piersiach, ze skrzydłami nietoperza i rogami. Po raz pierwszy kontrowersyjna rzeźba pojawiła się na ulicach miasta w 1695 roku i budzić zaczęła niemałe kontrowersje. Jako że w kościele nie akceptuje się wizerunków diabła, platforma ze słynną diablicą jako jedyna nie kończy swojego pochodu w świątyni, tylko wraca do muzeum. Wygięta w cierpiętniczej pozie diablica ze szkieletem u boku mają symbolizować grzech i śmierć, które ustępują potędze krzyża.
Taniec Śmierci
Miejscowość Verges w Katalonii słynie z podtrzymywania średniowiecznej tradycji Danza de la Muerte czyli ponurego Tańca Śmierci. Mroczny spektakl odbywa się co roku w Wielki Czwartek czyli w wieczór poprzedzający śmierć Chrystusa na krzyżu. W swojej stylistyce występ nawiązuje do motywu danse macabre, gdzie przestawiciele różnych klas tańczą ze szkieletami ukazując równość wszystkich ludzi w obliczu śmierci i Sądy Ostatecznego. Przebrani za szkielety chłopcy wykonują układ taneczny do muzyki bębnów i eksponują przed widownią symbole kojarzące się ze śmiercią i przemijaniem, w tym kosę, zegar oraz czarno-białą flagę z czerepem i dwoma piszczelami.
Wielkanocna małpa i chleb z recyklingu
Oprócz procesji, charakterystyczne dla Wielkanocy w Hiszpanii są również ich tradycyjne, przepyszne potrawy, które wypełniają wielkanocne stoły. Głównym daniem wielkanocnym jest potaje de garbanzos (pol. gulasz z ciecierzycy). Można wykonać go na wiele sposobów, dodając na przykład dorsza, szpinak czy dynię.
Na stole wielkanocnym nie może zabraknąć także słodkości. Jednym z najbardziej znanych przysmaków jest torrija, czyli rodzaj grzanki, którą przygotowuje się poprzez namoczenie kromki chleba w jajku, mleku oraz cukrze i następnie usmażenie jej na dobrze rozgrzanej oliwie. Ten słynny dziś deser miał swój początek w oszczędności hiszpańskich gospodyń, które nie chciały wyrzucać starego chleba więc odmaczały go w mleku i smażyły z cukrem. Gotowe torrijas podawane są z różnymi dodatkami: miodem, winem, cynamonem, itp.
W zależności od regionu Hiszpanii na stołach można spotykać również buñuelos, czyli smażone z ciasta drożdżowego pączki, wypełnione kremem waniliowym. Odmianą słynnych pączków są buñuelos de viento czyli dosłownie ‘pączki z wiatrem’ czyli takiej, które nie mają nadzienia.
Innym znanym przysmakiem Wielkanocnym jest Mona de Pascua, dosłownie tłumaczona jako wielkanocna małpa, czyli drożdżówka w kształcie koła lub małego zwierzątka z umieszczonym pośrodku gotowanym na twardo jajkiem.
Źródło fotografii: sucreart.lasprovincias.es.
autorka tekstu: Martyna Wróbel
Jeśli chcecie wiedzieć więcej o hiszpańskich tradycjach Semana Santa zobaczcie prezentację przygotowaną przez naszą lektorkę Alejandrę:
Źródła:
1. La Semana Santa en España [na:] www.tuescueladeespanol.es/blogs/conoce-espana/semana-santa/ (dostęp: 25/03/2021).
2. Cómo se celebra la Semana Santa en España [na:] www.elespanol.com/como/celebra-semana-santa-espana (dostęp: 25/03/2021).
3. Semana Santa 2021: cuándo es, en qué días cae, fechas y cuáles son los festivos en España [na:] as.com/diarioas/2021/03/22/actualidad/1616428000_204682.html (dostęp: 25/03/2021) .
4. Wielkanoc w Hiszpanii – tradycje, potrawy i procesje wielkanocne [na:] villamarestate.com/wielkanoc-w-hiszpanii-tradycje-potrawy-procesje-wielkanocne/ (dostęp: 25/03/2021).
5. Suspendidos ‘Los Picaos’ de San Vicente por el coronavirus [na:] www.larioja.com/la-rioja/coronavirus/ (dostęp: 26/03/2021).
6. Cruz de guía [na:] https://es.wikipedia.org/wiki/Cruz_de_guía (dostęp: 26/03/2021).
7. Las 10 procesiones más importantes de la Semana Santa de Sevilla [na:] 970universal.com/2019/04/12/las-10-procesiones-mas-importantes-de-la-semana-santa-de-sevilla/ (dostęp: 26/03/2021).
8. La Diablesa, el censal y de Bussy [na:] viajesjuridicos.com/2019/01/27/la-diablesa-el-censal-y-la-otra/ (dostęp: 26/03/2021).
9. Procesión y Danza de la Muerte de Verges [na:] www.tradicionesyfiestas.com/fiesta/procesion-y-danza-de-la-muerte-de-verges/ (dostęp: 26/03/2021).
10. Mona de Pascua – słodka małpa wielkanocna [na:] hiszpania-portal.pl/mona-de-pascua-malpa-wielkanocna-przepis/ (dostęp: 26/03/2021).
11. Hornazo de Salamanca [na:] cookidoo.pl/recipes/recipe/pl/r21732 (dostęp: 26/03/2021).
12. Źródło fotografii ilustrującej artykuł: Tło zdjęcie utworzone przez jcomp – pl.freepik.com.