Na każdą świnię przyjdzie jej święty Marcin (hiszp. a cada cerdo le llega su San Martín) czyli każdego spotka to, na co zasłużył.
Dzień Świętego Marcina z Tours celebrujemy 11 listopada. W tym okresie odbywa się tradycyjnie ubój świń. W wielu regionach Hiszpanii jest to dzień kończący jeden rok rolniczy i rozpoczynający kolejny, więc w tym dniu wygasały umowy dzierżawy i robiono podsumowanie zbiorów, co świętowano przez organizowanie uczt, na których serwowano wieprzowinę.[i] Ubój świń jest tu więc symbolem boskiej kary za grzechy i tak jak na każdą świnię przyjdzie kolej, tak również każdego grzesznika spotkają konsekwencję jego czynów. We Francji funkcjonuje identyczne wyrażenie (franc. À chaque porc vient la Saint Martin).
Polska wersja tego wyrażenia, przyjdzie kryska na Matyska, oznacza tyle, co „na każdego Maćka przyjdzie śmierć”. Matysek czyli wiejska forma imienia Maciej miała wskazywać na gruboskórnego i prostackiego chłopa, a kryska to śmierć, prawdopodobnie od słowa kres.[ii]
W egipsko-lewantyńskim dialekcie arabskim używane jest podobne przysłowie ale zamiast świni jest w niej pies: „każdy pies ma swój dzień” (arab. kul kalb byigi yawmuh| كُلّ كَلْب بِيجِي يُومُه). W kulturze muzułmańskiej psy są postrzegane jako zwierzęta nieczyste ponieważ zgodnie z jedną z przypowieści, pies ugryzł proroka Mahometa. Niechęć islamu do psów jest tak duża, że czarny pies jest uważany za wcielenie diabła i dawniej nawoływano do ich zabijania.[iii] Stąd przekonanie, że pies, jako ucieleśnienie grzechu, doczeka się finalnie kary za wyrządzone zło.
Źródła:
[i] Horrillo E., Picio, El Tato, Maricastaña: 15 personas que nombras sin saber quiénes son, 2016 [na:] elpais.com (dostęp: 08.05.2023).
[ii] Przyszła kryska na Matyska [na:] encyklopedia.pwn.pl (dostęp: 08.05.2023).
[iii] Jankowska A., Jak pies pogryzł Mahometa I co na to Koran [na:] zpazurem.pl (dostęp: 08.05.2023).