Gdy ktoś jest wyjątkowo figlarny, skłonny do żartów i nieustannie angażuje się w zabawne i psotliwe działania, to „bawi się bardziej niż kot na starej macie” (hiszp. juega más que gato en estera vieja).
Jak wiadomo stare, często wytarte i poszarpane przedmioty to idealne zabawki dla aktywnych zwierząt takich jak koty. Taka stara mata staje się więc dla kotów idealnym miejscem do zabawy, podgryzania i drapania. W przenośni powiedzenie to odnosi się do człowieka, który nie potrafi usiedzieć w jednym miejscu, jest bardzo aktywny, pełen energii i ciągle szuka okazji do zabawy czy żartów.
Powiemy więc:
Carlos juega más que gato en estera vieja, siempre está haciendo bromas y no puede mantenerse quieto.
(pol. ‘Carlos bardziej się bawi niż kot na starej macie, zawsze robi żarty i nie potrafi usiedzieć w miejscu’)
lub
En la reunión familiar, Marta jugaba más que gato en estera vieja, no dejaba de reírse y hacer chistes.
(pol. ‘na spotkaniu rodzinnym Marta bardziej się bawiła niż kot na starej macie, ciągle się śmiała i żartowała’).
Idiomu tego można zatem użyć w sytuacjach, kiedy chcemy w żartobliwy sposób opisać osobę, której zachowanie charakteryzuje się nadmierną żywiołowością, energią i zamiłowaniem do zabawy. Jest to humorystyczne i życzliwe określenie, które podkreśla radosny i zabawowy charakter danej osoby.[i]
Przysłowiowa mata (hiszp. estera) to przodek dzisiejszego materaca, wykonana z żyłki, liści i łodyg bananowca oraz fragmentów innych roślin jak na przykład trzcina. Mata tego rodzaju była niegdyś najważniejszą częścią wyposażenia ludzi biednych i starczyła im za miejsce do spania. W słowniku antiochionizmów, czyli wyrażeń regionalnych pochodzących z kolumbijskiego departamemtu Antioquia, pojawia się podobne wyrażenie „cieszyć się bardziej niż kot ze starej maty” (hiszp. gozar más que un gato en una estera rota), którego używać można w kontekście osoby o radosnym usposobieniu, która potrafi znaleźć satysfakcję w wykonywaniu nawet najprostszych czynności.
Również z kolumbijskiej Antioquii pochodzi inne wyrażenie z matą w roli głównej: „nie ma większej przyjemności niż wydrapać pchłę z maty” (hiszp. ningún gusto más grande que rascar una nigua en la estera), które ma wskazywać na proste radości życia codziennego.[ii]
Źródła:
[i] Solarte Mejía L., Dichos y refranes, 1979 , Editora dosmil, Bogotá.
[ii] Jaramillo J., C., Diccionario de antioqueñismos, Fondo Editorial Universidad EAFIT, Medellín, 2009, s. 70.