Nie od dziś wiadomo, że pieniądz ma ogromną moc, ale mówiąc, że „z powodu pieniędzy tańczy pies” (hiszp. por dinero baila el perro), mamy na myśli coś więcej.
Pies pieniędzy w końcu nie potrzebuje, ale jego pan zdecydowanie tak. Dlatego też zwierzę nauczone robienia sztuczek będzie robiło je na pokaz, żeby być wynagrodzone przez swojego właściciela, podczas gdy ten nauczył go wymyślnych pląsów, żeby zaintrygowani tym ludzie rzucili mu do czapki kilka monet. Wyrażenie to ma swoje kontynuacje, jak: „z powodu pieniędzy tańczy pies, a nie z powodu dźwięków wygrywanych przez ślepca” (hiszp. por dinero baila el perro, no por el son que toca el ciego), co każde nam przypuszczać, że w powiedzeniu tym żebrak oczekuje pieniędzy za występy swojego zwierzęcia, podczas gdy ono oczekuje czegoś od niego, bo przecież nie wykonuje swojego tańca dlatego, że po prostu podoba mu się muzyka. To, czego w zamian oczekuje pies, znajdujemy w innym zakończeniu wyrażenia: “z powodu pieniędzy tańczy pies i dla chleba jeśli mu go dają” (hiszp. por dinero baila el perro y por el pan si se lo dan).[i] Powiedzenie to ma oznaczać, że pieniądz wpływa nawet na tych, którzy bezpośrednio z niego nie korzystają i wymusza pewne zachowania zarówno u panów jak i u tych, którzy służą. Jednocześnie wskazuje na fakt, że nikt nie robi niczego altruistycznie i ludzie zazwyczaj oczekują jakiegoś zysku za podejmowane działania.
Wyrażenie oryginalne ma też wersję alternatywną z innym zwierzęciem, mówi się bowiem, że „interesownie tańczy małpa” (hiszp. por interés baila el mono). Dawni kataryniarze mieli przy sobie małpkę na łańcuszku, która tańczyła w rytm wygrywanej przez niego melodii. Po występie małpka biegała wśród publiczności z puszką, żeby zebrać pieniądze od gapiów.[ii]
Źródło
[i] Torres Torres A., Paremiología española e hispanoamericana. Los americanismos parémicos, s. 94 [w:] “Dialectologia” 10 (2013), ISSN: 2013-2247, s. 87-105.
[ii] Breve diccionario de frases que decimos sin saber de dónde vienen, 2014 [na:] clarin.com (dostęp: 31.12.2024).