Dziś bycie z szuflady (hiszp. ser de cajón) oznacza bycie oczywistym, niewątpliwym, jasnym jak słońce. Kiedy ktoś na przykład stwierdza mało odkrywczy fakt, że po nocy wstaje dzień, można to skwitować słowami ¡es de cajón! czyli ‘no wiadomo!’.
Na przestrzeni lat powyższe wyrażenie przeszło drobną ewolucję. Pierwsze edycje słownika Real Academia Española pokazują, że na początku XIX wieku bycie z szuflady oznaczało bycie modnym, popularnym, bieżącym. W tym znaczeniu lingwiści wyprowadzają słowo cajón od zgrubienia od słowa caja czyli pudło. Takie wielkie pudło odnosi nas już bezpośrednio do etymologii wyrażenia, której doszukiwać się należy w pierwszych prasach drukarskich.
Aby wydrukować tekst należało bowiem najpierw ułożyć w odpowiedniej kolejności metalowe lub drewniane czcionki z literami, jedna za drugą, a następnie pokryć je tuszem i odbić na papierze. Ponieważ było to niezwykle żmudnym zadaniem, drukarze próbowali ułatwić sobie pracę przez odkładanie do specjalnie przygotowanych pudeł ułożonych już wcześniej słów lub wyrażeń, które często się powtarzały w drukowanych artykułach. Stąd takie zdanie „z szuflady” było właśnie czymś popularnym i na czasie, ale jednocześnie z czasem zaczęło być utożsamiane z czymś oczywistym, mało oryginalnym, konwencjonalnym.
W 1921 roku pisarz i filozof Miguel de Unamuno poświęcił tej właśnie słynnej szufladzie kilka słów w artykule Juego de palabras (pol. ‘Gra słów’) i napisał o niej tak:
Más curioso es, si cabe, el caso del cajón. Este cajón es el de aquella frase de “eso es de cajón”, que en rigor quiere decir que es de oportunidad. “Una frase de cajón” quiere decir ya hoy una frase convencional y como litúrgica.
Nawet ciekawsza, o ile to możliwe, jest kwestia szuflady. Chodzi tu mianowicie o szufladę ze zdania „to jest z szuflady”, co w rzeczywistości oznacza, że jest to okazyjne. Natomiast „zdanie z szuflady” oznacza już frazę konwencjonalną, niemal liturgiczną
Podobnie jak wcześniej, „zdanie z szuflady” porównane do liturgii naprowadza nas na coś oklepanego, często powtarzanego, mającego łatwą do przewidzenia konstrukcję.
Źródła:
1.Iribarren, J. M., El porqué de los dichos, Gobierno de Navarra. Departamento de Educación, Cultura, Deporte y Juventud. Novena edición. 1996, s. 78.
2. Unamuno de M., Juego de palabras [w:] „Caras y Caretas”, Buenos Aires, 23.07.1921 (tłumaczenie własne).
3. Ser de cajón – Spanish Idioms EP119 [na:] spanishpodcast.net/ser-de-cajon/ (dostęp: 12.01.2021).