Kiedy brak autorytetu lub nadzoru prowadzi do niekontrolowanego i często nieodpowiedzialnego zachowania, mówimy, że „gdy kota nie ma, myszy wyprawiają imprezę” (hiszp. cuando el gato no está, los ratones hacen fiesta) lub, w innej wersji, po prostu tańczą (hiszp. cuando el gato no está, los ratones bailan).
Powiedzenia tego używamy np. w sytuacji, gdy dzieci, z których na chwilę spuści się rodzicielski wzrok, zaczynają psocić, lub gdy pracownicy, pod nieobecność szefa, robią rzeczy, na które zwykle by sobie nie pozwolili.
Kulturowo myszy uważane są za prototypowe ofiary dla kotów, jako że istotnie gryzonie stanowią podstawę kociej diety. Nie bez powodu antagonizm między kotem a myszą stał się inspiracją dla wielu twórców znanych nam do dziś kreskówek. Ponadto, w łańcuchu pokarmowym istnieje hierarchia, która jest również obecna w społeczeństwie. Tak zwany autorytet jest osobą odpowiedzialną za utrzymanie porządku i podejmowanie decyzji. Brak takiej osoby zazwyczaj prowadzi do zakłóceń w porządku grupy oraz do nieprzestrzegania przez podwładnych narzuconych z góry zasad i reguł.
Polski wariant z myszami, które harcują, to tylko jedna z wielu wersji językowych tego wyrażenia. Podobnie, w formie rymowanej, mówi się w języku angielskim, gdzie pod nieobecność kota myszy się po prostu bawią (ang. when the cat’s away, the mice are at play). Niemcy z kolei mawiają, że gdy kot jest poza domem, myszy tańcują na stole (niem. ist die Katze aus dem Haus, tanzen die Mäuse auf dem Tisch).