Ogłoszony w 1992 roku Europejską Stolicą Kultury Madryt to wyjątkowe miejsce na mapie Hiszpanii nie tylko ze względu na to, że pełni on funkcję stolicy kraju, ale również dlatego, że jest wyjątkowo kolorowym, tętniącym życiem i różnorodnością miastem. Spróbujemy przybliżyć jego historię wybierając pięć najważniejszych punktów z jego przeszłości, pokazujących w skrócie Madryt od IX do XXI wieku.
Miasto kotów
Nazwa miasta pochodzi od Mayrit, co w języku arabskim oznacza „miejsce życiodajnej wody”. Pierwsze wzmianki o Madrycie pochodzą z IX wieku, kiedy to Muzułmanie wybudowali nad rzeką Manzares pałac i fortecę. Legenda głosi, że w czasie rekonkwisty, podczas podboju Mayritu, jeden z żołnierzy Alfonsa VI z niezwykłą zwinnością i przy pomocy jedynie sztyletu wspiął się po murze obronnym dzięki czemu zyskał przydomek „Gato” (z hiszp. ‘kot’). Stąd właśnie rodowitych madrytczyków (hiszp. madrileños) nazywa się gatos.
Najlepszy burmistrz Madrytu
Dzięki wspomnianej wyżej rekonkwiście miasto przeszło w ręce chrześcijan. Dwór monarszy przeniesiony został tu w 1561 roku, kiedy to Madryt był jeszcze mało znaczącą mieściną za sprawą króla Filipa II, który jednocześnie rozpoczął budowę ogromnego kompleksu pałacowo-klasztornego w niedaleko położonym Escurialu (hiszp. El Escorial). Był to niezwykły czas dla Hiszpanii. To właśnie wtedy dochodziła ona do apogeum politycznej potęgi, co niewątpliwie przyczyniło się do szybkiego rozwoju miasta. Wszystko zmieniło się gdy dynastia Habsburgów powoli zaczęła upadać na sile. Dopiero nowi władcy z dynastii Burbonów z Karolem III na czele podjęli się modernizacji miasta. To właśnie wspomniany król otrzymał miano „najlepszego burmistrza Madrytu”, a jego pomnik podziwiać możemy do dziś na placu Puerta del Sol.
Powstanie 2 maja
Kolejne wieki nie przyniosły Madrytowi spokoju. Wyjątkowo ważnym wydarzeniem na kartach historii początku XIX wieku jest powstanie 2 maja 1808 roku czyli inaczej bunt przeciwko okupującym Hiszpanię wojskom napoleońskim. Zostało ono jednak szybko i niestety szczególnie krwawie stłumione. Okrucieństwo i dramat tego okresu do dziś oglądać możemy na obrazach Francisco Goyi, a także wspominać podczas uroczystości, które każdego roku odbywają się na Placu upamiętniającym to tragiczne wydarzenie (hiszp. Plaza 2 de Mayo) w dzielnicy Malasaña. Niedługo po tym jak Hiszpania wyzwoliła się spod okupacji napoleońskiej, Madryt szybko zaczął zmierzać ku stania się prawdziwą metropolią czego dowodem jest to, że już w 1871 roku uruchomiono tu pierwszą linię tramwajową, a krótko po tym, w 1919 roku, pierwszą linię metra.
Movida madrileña
Okres wojny domowej przyniósł ze sobą nowe decyzje administracyjne, jakie zostały uchwalone przez Francisco Franco. To właśnie wtedy powstały tu liczne betonowe przedmieścia, a obszar miasta powiększył się niemal dziesięciokrotnie. Okres transformacji po śmierci hiszpańskiego Caudillo (z hiszp. przywódca) w Madrycie zapanował iście dekadencki nastrój, który zapoczątkował słynną movida madrileña, a jej sercem stała się buntownicza dzielnica Malasaña. Movida madrileña była ruchem społeczno-kulturowym, którego celem było przede wszystkim odreagowanie czasów dyktatury. Najbardziej znaną jego postacią jest Pedro Almodóvar, w którego pierwszych filmach możemy poczuć ducha tamtejszego okresu.
Las Pamięci
Kolejnym ważnym, a jednocześnie tragicznym wydarzeniem w historii miasta stał się zamach terrorystyczny, który miał miejsce 11 marca 2004 roku. Atak miał miejsce na trzy dni przed wyborami parlamentarnymi, jednak jego celem byli zwykli ludzie. W godzinach szczytu liczne bomby wybuchły w pociągach podmiejskich. Wówczas zginęły 193 osoby. Początkowo o zamachy podejrzewano baskijską grupę terrorystyczną ETA, jednak śledztwo wykazało, że stali za nimi dżihaddyści. Ofiary tego krwawego ataku upamiętnia Las Pamięci (hiszp. Bosque del Recuerdo) w parku El Retiro oraz pomnik na stacji Atocha.
Niewątpliwie Madryt niesie za sobą ogromną historię, w której wielkie zwycięstwa i sukcesy przeplatają się z tragediami, a którą podziwiać można na każdym kroku i która ukształtowała miasto takim, jakie widzimy je dzisiaj. Jest Hiszpanią w pigułce, bo poznając jego historię można prześledzić i historię całego Półwyspu Iberyjskiego od czasów arabskiej inwazji do czasów współczesnych. Dziś jest miastem wielokulturowym, w którym można zarówno podziwiać miejsca nasycone sztuką jak i zakosztować madryckiego życia nocnego a każdy zakątek skrywa przed nami miejsca naznaczone burzliwą przeszłością miasta.
Autorka tekstu: Paulina Eryka Masa
Źródła:
1. Fotografia otwierająca artykuł: Obraz autorstwa bearfotos na Freepik
2. Dlaczego Madrytczyków nazywa się kotami [na:] https://www.cowmadrycie.pl/blog/dlaczego-madrytczykow-nazywa-sie-kotami/ (dostęp: 13.01.2024).
3. Zwiedzanie Muzeum Prado w Madrycie [na:] http://hiszpania-portal.pl/muzeum-prado-madryt-zwiedzanie/ (dostęp: 12.01.2024).
4. Krótka historia Parku Retiro [na:] https://www.cowmadrycie.pl/blog/krotka-historia-parku-retiro/ (dostęp: 13.01.2024).