Ogłoszony w 1992 roku Europejską Stolicą Kultury Madryt to wyjątkowe miejsce na mapie Hiszpanii nie tylko ze względu na to, że pełni on funkcję stolicy kraju, ale również dlatego, że jest wyjątkowo kolorowym, tętniącym życiem i różnorodnością miastem. Przed Wami krótka historia Madrytu pokazująca jego burzliwe dzieje od średniowiecza po XXI wiek.
Nazwa miasta pochodzi od Mayrit, co w języku arabskim oznacza „miejsce życiodajnej wody”. Pierwsze wzmianki o Madrycie pochodzą z IX wieku, kiedy to Muzułmanie wybudowali nad rzeką Manzares pałac i fortecę. Legenda głosi, że w czasie rekonkwisty, podczas podboju Mayritu, jeden z żołnierzy Alfonsa VI z niezwykłą zwinnością i przy pomocy jedynie sztyletu wspiął się po murze obronnym, dzięki czemu zyskał przydomek Gato (‘kot’). Stąd właśnie rodowitych madrytczyków (hiszp. madrileños) nazywa się gatos.
Źródło fotografii: Anton Van den Wyngaerde - Madripedia, domena publiczna [na:] commons.wikimedia.org.
Dzięki wspomnianej wyżej rekonkwiście miasto przeszło w ręce chrześcijan. Dwór monarszy przeniesiony został tu w 1561 roku, kiedy to Madryt był jeszcze mało znaczącą mieściną za sprawą króla Filipa II, który jednocześnie rozpoczął budowę ogromnego kompleksu pałacowo-klasztornego w niedaleko położonym Escurialu (hiszp. El Escorial). Był to niezwykły czas dla Hiszpanii. To właśnie wtedy dochodziła ona do apogeum politycznej potęgi, co niewątpliwie przyczyniło się do szybkiego rozwoju miasta. Wszystko zmieniło się gdy dynastia Habsburgów powoli zaczęła podupadać na sile. Dopiero nowi władcy z dynastii Burbonów z Karolem III na czele podjęli się modernizacji miasta. To właśnie wspomniany król otrzymał miano „najlepszego burmistrza Madrytu”, a jego pomnik podziwiać możemy do dziś na placu Puerta del Sol.
Kolejne wieki nie przyniosły Madrytowi spokoju. Wyjątkowo ważnym wydarzeniem na kartach historii początku XIX wieku jest powstanie 2 maja 1808 roku czyli inaczej bunt przeciwko okupującym Hiszpanię wojskom napoleońskim. Zostało ono jednak szybko i niestety szczególnie krwawo stłumione. Okrucieństwo i dramat tego okresu do dziś oglądać możemy na obrazach Francisco Goyi, a także wspominać podczas uroczystości, które każdego roku odbywają się na placu upamiętniającym to tragiczne wydarzenie (hiszp. Plaza 2 de Mayo) w dzielnicy Malasaña. Niedługo po tym jak Hiszpania wyzwoliła się spod okupacji napoleońskiej, Madryt szybko zaczął zmierzać ku stania się prawdziwą metropolią, czego dowodem jest to, że już w 1871 roku uruchomiono tu pierwszą linię tramwajową, a krótko po tym, w 1919 roku, pierwszą linię metra.
Okres wojny domowej przyniósł ze sobą nowe decyzje administracyjne, jakie zostały uchwalone przez Francisco Franco. To właśnie wtedy powstały tu liczne betonowe przedmieścia, a obszar miasta powiększył się niemal dziesięciokrotnie. Okres transformacji po śmierci hiszpańskiego Caudillo (z hiszp. ‘przywódca’) w Madrycie zapanował iście dekadencki nastrój, który zapoczątkował słynną movida madrileña, a jej sercem stała się buntownicza dzielnica Malasaña. Movida madrileña była ruchem społeczno-kulturowym, którego celem było przede wszystkim odreagowanie czasów dyktatury. Najbardziej znaną jego postacią jest Pedro Almodóvar, w którego pierwszych filmach możemy poczuć ducha tamtejszego okresu.
Kolejnym ważnym, a jednocześnie tragicznym wydarzeniem w historii miasta stał się zamach terrorystyczny, który miał miejsce 11 marca 2004 roku. Atak miał miejsce na trzy dni przed wyborami parlamentarnymi, jednak jego celem byli zwykli ludzie. W godzinach szczytu liczne bomby wybuchły w pociągach podmiejskich. Wówczas zginęły 193 osoby. Początkowo o zamachy podejrzewano baskijską grupę terrorystyczną ETA, jednak śledztwo wykazało, że stali za nimi dżihaddyści. Ofiary tego krwawego ataku upamiętnia Las Pamięci (hiszp. Bosque del Recuerdo) w parku El Retiro oraz pomnik na stacji Atocha.
Źródło fotografii: PP Comunidad de Madrid, CC BY 2.0, via Wikimedia Commons.
Dziś Madryt pozostaje największym miastem Hiszpanii z ponad 3 milionami mieszkańców. Mieści się tam pałac królewski, w którym obecnie urzędują król Filip VI oraz jego żona, królowa Letycja. Madryt słynie ze wspaniałych muzeów sztuki, wśród których szczególnie ważne jest Museo del Prado, z największą kolekcją dzieł narodowych twórców. Madryt jest też bardzo ważnym punktem na mapie dla fanów piłki nożnej, ponieważ jest siedzibą piłkarskiego królewskiego klubu Real Madryt. Madryt jest również największym ośrodkiem naukowym Hiszpanii a niektóre z uniwersytetów, które się tam mieszczą, są jednymi z najstarszych na świecie. Do tego wszystkiego turystów zachwyca nocne życie Madrytu – jest to miasto, które nigdy nie śpi!
Autorka artykułu: Paulina Eryka Masa
Źródła:
1. Fotografia otwierająca artykuł: Obraz autorstwa vwalakte na Freepik.
2. Dlaczego Madrytczyków nazywa się kotami [na:] https://www.cowmadrycie.pl/blog/dlaczego-madrytczykow-nazywa-sie-kotami/ (dostęp: 13.01.2024).
3. Madrid [na:] es.wikipedia.org (dostęp: 12.01.2024).
4. Przewodnik po Madrycie [na:] regent.pl (dostęp: 13.01.2024).