Dzień Książki – Centrum Języka Hiszpańskiego Acento

23 kwietnia celebruje się Día Internacional del Libro czyli Międzynarodowy Dzień Książki. Ta wyjątkowa data została wybrana nieprzypadkowo. 23 kwietnia 1616 roku zmarło trzech wielkich pisarzy: Miguel de Cervantes, William Shakespeare oraz Inca Garcilaso de la Vega.

Spór o drugiego Don Kichota

Każdemu chyba znana jest szalona walka z wiatrakami, która dla szalonego rycerza z Manchy skończyła się sromotną porażką. Dzięki wychudzonemu szlachcicowi z dziwnymi urojeniami Miguel de Cervantes (1547-1616) stał się najwybitniejszym przedstawicielem hiszpańskiego Złotego Wieku, twórcą hiszpańskiej epopei narodowej, która jest uznawana powszechnie za pierwszą powieść nowoczesności . El ingenioso hidalgo don Quijote de la Mancha (pol. Przemyślny szlachcic don Kichote z Manczy) to wbrew pozorom nie beztroska komedia o szaleńcu, ale również smutna historia o skazanej na porażkę walki o ideały pełna przemyśleń filozoficznych.

Co więcej, sam don Kichot niejednokrotnie przełamuje tzw. czwartą ścianę, co w literaturze XVII-wiecznej było zjawiskiem niespotykanym. Zbłąkany rycerz dowiaduje się o książce, której jest bohaterem i zostaje również poinformowany, że istnieje gdzieś podszywający się pod niego fałszywy don Kichot. Było to odpowiedzią Cervantesa na drugą część przygód rycerza napisaną przez Alonso Fernandeza de Avellaneda, którą pisarz uważał za fałszywą podróbkę swojego dzieła i na której nie zostawił suchej nitki sam pisząc kontynuację przygód swojego bohatera. Cervantes tworzył również dzieła teatralne, romanse pasterskie i pisywał poezję, jednak nic nigdy nie przyćmiło jego największego dzieła. Jedynie Biblia była przetłumaczona na więcej języków i przedrukowana w większej ilości egzemplarzy od Don Kichota.

Był czy nie był? - oto jest pytanie

William Shakespeare (1564-1616) to naturalnie autor słynnych dramatów scenicznych jak Romeo i Julia, Makbet czy Hamlet, które stały się inspiracją dla całych pokoleń malarzy, poetów i pisarzy przez stulecia. Nieobce były mu również komedie jak Wesołe kumoszki z Windsoru czy Wiele hałasu o nic. Pomysłowość i talent pisarza były takim ewenementem, że wokół postaci Shakeaspera narosło pełno legend i teorii spiskowych. Jedna z teorii głosi, że… nigdy on nie istniał. Niektórzy twierdzą, że przypisywane mu dzieła zostały w rzeczywistości napisane przez innych autorów, wśród których wymienia się między innymi Francisa Bacona, Edwarda de Vere oraz samego Miguela de Cervantesa.

Przeglądając biografię domniemanego Shakespeare’a widzimy wiele niespójności: urodził się i umarł w prowincjonalnej miejscowości z dwójki niepiśmiennych rodziców a na własnym akcie ślubu wraz z małżonką podpisał się krzyżykiem, a córce przekazał w spadku włości ale w testamencie nie wspomniał ani słowa o dziełach literackich. Wielu uważa, że autorstwo 36 sztuk teatralnych i 154 sonetów przypisuje się mu niesłusznie, bo rzekomy William Shakespeare z małej miejscowości Stratford po prostu nie mógł tego wszystkiego napisać. Zatem autor słynnego „być albo nie być” nie wiadomo czy w rzeczywistości był, czy nie był.

Dziecko dwóch światów

Inca Garcilaso de la Vega (1539-1616) był synem hiszpańskiego konkwistadora i Inkaskiej księżniczki, dlatego był nazywany „pierwszym biologicznym i duchowym metysem Ameryki”. Zasłynął jako pisarz ale również jako historyk, który spisał dzieje ekspedycji hiszpańskiej na półwysep Floryda (La Florida del Inca, 1605), stworzył dzieło historyczno-literackie na temat starożytnego Peru pod panowaniem Inków (Comentarios reales de los incas, 1609) i wydał historię ogólną Peru (Historia General del Perú, 1617). Posługiwał się biegle językiem hiszpańskim po ojcu, językiem quechua po matce oraz łaciną. Był duchowym spadkobiercą dwóch kultur i mimo że został ochrzczony, do końca bronił inkaskich tradycji zaprzeczając powszechnym wierzeniom na temat kanibalizmu i składania ludzi w ofierze w kulturze Inków.

Ponadto, jako „mieszaniec” spotykał się z nietolerancją a małżeństwo jego rodziców przez długi czas uznawane było za nieważne, ze względu na pochodzenie jego matki. Jednak finalnie dzięki takim mieszanym korzeniom stał się dumnym spadkobiercą dwóch wielkich kultur, który na nowo ukształtował pojęcie hiszpańskości łączącej kulturę konkwistadorów z bogatymi tradycjami Ameryki Południowej.

Dobra książka i czerwone róże

Pomysł obchodzenia dnia czytelnictwa i książki zrodził się w 1926 roku w Katalonii. Wtedy to Vicente Clavel Andrés, wydawca z Walencji, zaproponował, żeby to święto obchodzone było 7 października czyli w dniu narodzin Cervantesa. Dekretem królewskim Alfonsa XIII ustanowiono Dzień Książki świetem państwowym, ale z czasem zmieniono jego datę na 23 kwietnia, z dwóch powodów. Po pierwsze, dzień śmierci wielkiego hiszpańskiego pisarza był bardziej pewną datą niż dzień jego narodzin (który czasem podawany jest jako 7 października a czasem jako 29 września). Po drugie, 23 kwietnia był świętem patrona Barcelony, świętego Jerzego. W tym dniu kobiety dostają czerwone róże, które symbolizują krew smoka zabitego przez świętego. Dzięki ustanowionemu w tym dniu święcie czytalnictwa, kobiety w zamian zaczeły dawać mężczyznom w prezencie książkę. Obecnie w całej Hiszpanii zwyczajem par jest obdarowywanie się książkami.

Światowa Stolica Książki

Co roku z okazji Dnia Książki organizacja UNESCO wybiera jedno miasto, które wyróżnia się na arenie międzynarodowej dzięki promowaniu czytelnictwa. Pierwszym miastem, które zdobyło ten tytuł był Madryt (2001). Wśród innych miast hispanoęzyczych, które stały się Światową Stolicą Książki jest kolumbijska Bogota (2007), argentyńskie Buenos Aires (2011) i miasto Meksyk (2016).

Dodatkowo w tym dniu przyznaje się również najbardziej prestiżową nagrodę literacką imienia Miguela de Cervantesa (hiszp. Premio Cervantes). Nagroda przyznawana jest od 1976 roku autorom hispanojęzcznym i wynosi 125 tysięcy euro. O jej przyznaniu decydują członkowie Real Academia Española.

Źródła:

1. Ruiza M., Fernández T. y Tamaro E., Miguel de Cervantes. Biografía. En Biografías y Vidas. La enciclopedia biográfica en línea, 2004 [na:] https://www.biografiasyvidas.com/monografia/cervantes/ (dostęp: 16.04.2021).
2. Faron B., SZEKSPIR. BYŁ ALBO NIE BYŁ…?, 2017 [na:] astrahistoria.pl (dostęp: 16.04.2021).
3. Bohdanowicz A., Czy Szekspir był Szekspirem? 450 lat po narodzinach wybitnego pisarza wciąż kłócą się o teorie spiskowe, 2014 [na:] natemat.pl (dostęp: 16.04.2021).
4. Ruiza M., Fernández, T. y Tamaro E., Biografia de Garcilaso El Inca [w:] Biografías y Vidas. La enciclopedia biográfica en línea, 2004[na:] biografiasyvidas.com (dostęp: 16.04.2021).
5. Źródło fotografii ilustrującej artykuł: weekend.gazeta.pl/weekend/7,177343,23086071,jozef-wilkon-bez-szczypty-szalenstwa-nie-udaloby-sie-czlowiekowi.html